Op ons kantoor in Utrecht organiseerden wij op 9 september een Invitational Conference. Centraal stond de conceptnorm voor langdurige zorg die wij hebben ontwikkeld. Hoogtepunt van de middag was de presentatie van gastspreker prof.dr. Marian Verkerk. ‘Meten van kwaliteit is nodig, maar ook wat zich niet laat meten is van waarde’, betoogde zij. Thuis voelen en thuis zijn, daar gaat het om

Sinds 2008 is het NIAZ bezig met het ontwikkelen van een conceptnorm voor langdurige zorg. Hiermee verbreden we onze focus van cure naar care. Ook in de langdurige zorg is kwaliteit immers belangrijk.

Conceptnorm

Senior adviseur Janny Tuijnder gaf een toelichting op de ontwikkeling van de norm door een werkgroep. Dat was geen eenvoudige klus. De verschillende invalshoeken van de betrokkenen leidden uiteindelijk tot de conceptnorm. Dat normenkader is in de praktijk getoetst bij instellingen in Dongen en Boxmeer. De feedback van die audits hebben we gebruikt om de norm aan te passen. Bijvoorbeeld door het taalgebruik toegankelijker te maken en door ‘het teveel aan ziekenhuis’ eruit te halen.

Frisse blik

Daarnaast hadden we behoefte aan de frisse en deskundige blik van een externe deskundige. Prof.dr. Marian Verkerk, hoogleraar zorgethiek in Groningen, was bereid met ons na te denken over de norm. Dat heeft ons veel inzicht gegeven. Maar ook waren we erg benieuwd naar reacties van auditoren en andere deskundigen uit het veld. Vandaar de Invitational Conference.

Reacties

De reacties van aanwezigen op de gepresenteerde conceptnorm, kwamen in overvloed. De rol van de dokter werd aangekaart, net als het toedienen van medicijnen, communicatie met de familie en de terminologie. Wat er voor de een beslist in moest, wilde de ander eruit hebben. Ons streven is echter dat de norm breed toepasbaar is en niet te gedetailleerd moet zijn. ‘De norm is breed’, zei dagvoorzitter Adriënne van den Wildenberg, ‘de kunst is te zoeken naar de toepassing ervan. 

Kwaliteit in relationele zin

Auditor Luke Vandeputte: ‘Ik zie de basisnorm voor de ziekenhuizen nog duidelijk terug in de norm voor de langdurige zorg. Er is wel veel verbeterd tijdens het ontwikkelproces, maar het is nog niet helemaal goed. Bij langdurige zorg is kwaliteit in relationele zin veel belangrijker dan bij ziekenhuizen. Dat moet je dus ook meten.
 

Nuttig

De heer Roos van beroepsvereniging voor specialisten   Verenso: ‘Ik vind dit een nuttige bijeenkomst. Het geeft zicht op de ideeën van het NIAZ. Het is goed om te horen hoe zij aankijken tegen langdurige zorg. Als     beroepsvereniging hebben wij belangstelling voor de norm. Welke effecten gaat die hebben en welke rol kunnen wij spelen? Het zou goed zijn als dokters vaker als auditor betrokken zouden zijn bij het NIAZ. Het gaat in de zorg tenslotte vaak om mensen die iets mankeren. Wat mij betreft moet de nieuwe norm zich meer richten op het begin en het eind van de opname in instellingen voor langdurige zorg. Dat zijn de ingrijpende momenten.

De goede dingen

Tijdens het tweede deel van de middag nam Marian Verkerk de zaal mee in een boeiend betoog. Daarin zette zij haar visie op langdurige zorg uiteen. In de langdurige zorg is meten nodig, stelde zij. ‘Maar het gaat er niet alleen om de dingen goed te doen, je moet ook de goede dingen doen.’ En of je de goede dingen doet, is natuurlijk een ethische discussie. Want wanneer heb je de kern van de zorg te pakken?

Thuis voelen en thuis zijn

Verkerk legde de focus sterk op het ‘thuis voelen en thuis zijn’. Thuis is veilig en geborgen, een spiegel van het zelf, de plek waar je soeverein bent en waar respect is voor de persoonlijke levenssfeer, legde zij uit. Maar juist bij mensen die te maken hebben met langdurige zorg ontbreekt het hier aan. Pas als je zelf kunt beslissen of en hoe laat je opstaat, of je de deur open doet en of je wel zin hebt om onder de douche te gaan, ben je soeverein.

Geen plastic eend

Verkerk pleitte voor balans tussen én meten én de zaken die we niet kunnen meten maar die wel van waarde zijn. Daarbij komt haar vakgebied ethiek om de hoek. ‘Maar’, zei zij, ‘als je de basis niet op orde hebt, hoef je niet over ethiek te praten.’ Dus wie oude of zieke mensen vanachter hun raam naar een vijver laat kijken waarin een plastic eend dobbert, moet zich nog eens grondig op het hoofd krabben.

Socrates

Verkerk zette de zaal aan het werk in een Socratische oefening. ‘Daar doen we normaal drie dagen over’, zei ze. Maar in een uur werd ook veel resultaat geboekt met deze opgave in filosoferen. De zaal boog zich in groepjes over de vraag wat ‘thuis’ nu eigenlijk is. ‘Waar ik dingen op mijn tijd kan doen zonder op anderen te hoeven wachten’, vond iemand. ‘Waar ik niet hoef te praten als ik geen zin heb.’ En: ‘Waar ik niet aan infantiele vrijetijdsbesteding hoef mee te doen.
 

Bètaversie

De uitkomsten van de middag nemen we mee bij het vaststellen van de bètaversie van de norm. Dat is een proces van afwegen en zoeken. Met de bètaversie kunnen instellingen en auditoren al aan de slag. Medio 2012 wordt dan de definitieve versie vastgesteld. Directeur van het NIAZ Hélène Beaard sprak de intentie uit de bezoekers van de Invitational Conference daarbij opnieuw te betrekken.

IJkpunten

‘Het was een boeiende middag’, zei bezoeker Elly Duijff van Innovatiekring Dementie. ‘Ik ben blij met de bijdrage van Marian Verkerk, want zij heeft de discussie over langdurige zorg naar een ander niveau getild. Wij ontwerpen met elkaar steeds meer  regels. Maar als je tot je door laat dringen waar het werkelijk om gaat, namelijk of mensen zich ergens thuis voelen, dan heb je misschien aan ijkpunten wel genoeg. Het verrijkende begrippenkader van vanmiddag neem ik mee naar huis. Op mijn werk spreken we over ‘autonomie’, maar ‘soevereiniteit’ gaat veel verder. Mocht er een volgende bijeenkomst komen, dan ben ik daar zeker bij.

Verhelderend

‘Ik ben door deze middag anders gaan denken over het begrip ‘thuis’’, reageerde Jeroen Schackman van Psy-Q Haaglanden. ‘Het was verhelderend om daar eens over na te denken. ‘Geluk en welzijn’ zijn toch hele abstracte begrippen dus vanaf nu gaat het bij mij over ‘thuis’. Wij hadden bij ons een mevrouw die altijd op haar eigen kamer wilde blijven. Wij waren zo ver dat we daar de psycholoog op afstuurden. Die mevrouw voldeed niet aan wat wij normaal vonden. Dit is een typisch voorbeeld van hoe soevereiniteit in de praktijk werkt.

Geslaagd

We kijken terug op een geslaagde en plezierige middag. ‘Het was voor ons goed om te merken dat de bijdrage van Marian Verkerk zoveel herkenning opriep bij mensen’, constateerde Janny Tuijnder na afloop.
Vermoedelijk zal geen van de aanwezigen ooit nog kunnen denken aan ‘thuis’ zonder associaties te krijgen met een plastic eend in een vijver.
 

Klik op de link voor de presentaties / meer foto`s

* Inleiding Invitational Langdurige zorg

* Marian Verkerk

* Janny Tuynder

* foto`s 9 september 2011